Alleen is niet gelijk aan eenzaam

Astrid Winkelman, 74, Maastricht

Natuurlijk zullen er genoeg alleenstaande ouderen zijn die zich eenzaam voelen, dat voorop gesteld. En dus is het goed dat de media daar aandacht aan besteden. Maar tegelijkertijd ontstaat er daardoor langzamerhand een beeld dat een oudere alleenstaande gelijk is aan eenzaam zijn. Die beeldvorming beïnvloedt me: mag ik me wel goed voelen, energiek, altijd lekker bezig en blij met de dag?

Is eenzaamheid onder alleenstaande ouderen niet vaak een gevolg van het niet meer mobiel zijn of het overlijden van een partner? Als je meer dan tientallen jaren zo met elkaar verweven bent geweest, is het aannemelijk dat het behoorlijk zwaar is om je eigen leven weer een zinvolle invulling te geven. Dat geldt op een andere manier ook voor een scheiding. Maar er zullen toch ook nog genoeg alleenstaande ouderen zijn die een goed en zinvol leven leiden?

Misschien was het alleenstaand zijn niet altijd hun keuze, en zijn er onvervulde verlangens. Maar ‘ook met onvervulde verlangens kun je een vervuld leven lijden’ (D.Bonhoeffer). En is het vervulde verlangen van de in een relatie levende oudere ook genoeg voor een vervuld leven? Het is niet altijd ‘What you see is what you get’: Een alleenstaande oudere kan heel tevreden en gelukkig zijn, net zoals er binnen een relatie ook eenzaamheid kan zijn. En misschien is dat soms nog schrijnender, omdat de status als koppel die eenzaamheid aan de buitenkant kan verhullen: we zijn samen, dus we hebben het goed. Terwijl de keuze van de oudere voor een relatie ook een vlucht voor of gevecht tegen de eenzaamheid kan zijn.

Natuurlijk kan de alleenstaande oudere af en toe ook eenzaam zijn. Maar zolang je ingebed bent in een vriendenkring en sociale activiteiten, goed met jezelf kunt zijn en dat prettig vindt, heeft die alleenstaande status ook voordelen. Varend op je energiestroom van de dag, mag je deze zelf invullen, met een lijstje als een soort menukaart waar je dagelijks uit mag - soms moet - kiezen.

In deze lockdown liggen mijn koor- en bandrepetities nu stil, ook de vleugel op het station is weggehaald. En hoe jammer dat ook is, deze beperkingen maken dat ik nu meer nieuwe stukken instudeer en stoei met de oude. Ik wandel graag met vriendinnen, maar ook graag alleen. Dan ontstaat er soms een nieuw idee, een oplossing van een probleem, of gewoon even lekker niets. Waar ik nu last van heb is dat -zonder de koorrepetities- mijn stem zo achteruit gaat, en ik in mijn appartement niet wil zang-galmen. Want een ‘alleenstaande oudere koorstem’: dat is pas zielig! Dus dreun ik op mijn dagelijkse wandelrondje liturgische en Italiaanse teksten op, en ga in een bushokje zitten om mijn koor-stemoefeningen te doen. Kortom, met de lockdown beperkingen kunnen wij het als alleenstaande ouderen soms best wat makkelijker hebben dan de gezinnen met kinderen en thuiswerkende koppels.

Maar wie het zeker niet makkelijk hebben zijn de jongeren en studenten voor wie de toekomst net begonnen is. Want terwijl wij al een heel leven hebben mogen leven, moeten zij daar nog aan beginnen in een moeilijke en onzekere tijd. Zij zijn volgens mij de meest gedupeerden.